Kitab həvəskarı olduğumu bilən birisi bir dəfə mənə belə bir sual vermişdi ki, bütün kitablar məhv olsa və yalnız birini xilas etmək imkanım olsa bu hansı kitab olardı? Bilmək olmaz, bəlkə də Rey Bredberinin “Farenheyt 451” əsərində təsvir etdiyi günlər bizim ömrümüzə təsadüf edərsə mənim yeni adımın “Balaca şahadə” olmasını istərdim.
Antuan de Sent-Ekzüperinin “Balaca şahadəsi” fikrimcə bu günədək insanlığın yaratdığı hər yaşın, hər milli və ya sosial qrupun nümayəndəsinin oxuya biləcəyi, oxumalı olduğu ən gözəl əsərdir. Müəllifin özü tərəfindən çəkilmiş “şlyapa” şəklindən tutmuş əsəri fransız dilində oxumağa ilk cəhdləriməcən – onun sehri hər an bizi valeh edir. Hər bir qəhrəmanı gündəlik həyatımızda rast gəlinən insanların ümumiləşdirilmiş obrazıdır, hər ifadə ədəbiyyat tarixinə qızıl hərflərlə yazıla bilər. Amma bu həftə kinoteatr səfərimin təsiri altında əsərdən bir ifadə məni xeyli düşündürdü – “Tu deviens responsable pour toujours de ce que tu as apprivoisé” (“Sən hər zaman əhliləşdirdiklərin (özünə öyrəşdirdiklərin) üçün məsulsan”). Görəsən bununla müəllif nə demək istəyib?
Bir neçə gün öncə kinoteatrda “Əjdahanı necə əhliləşdirmək” trilogiyasının sonuncu hissəsinə baxdım. Bir az spoyler edim – bəli, bu son hissədir. Bütün trilogiyanın müəllifi və rejisyoru Din Deblua çox güman ki, bütün populyarlığına baxmayaraq seriyanı davam etdirib “Şrekin” taleyini təkrarlamaq istəmir.
Etiraf edim ki, 2010-cu ildə başladılan bu seriyanın hər 3 hissəsinə mən yalnız 2019-cu ildə baxa bildim. Təsəvvür edirəm, 9 il öncə məktəbə yeni qədəm qoyan, bu gün isə universitet və sərbəst həyat astanasında olan övladlarınızla bu filmə birgə baxdıqda hansı hisslər keçirirsiniz. Şahzadə İkkinq, onun dostları və əjdahaları, ən əsası isə filmin ideyaları bizimlə bərabər böyüyüblər və artıq vida zamanı yetişib. Buna görə də DreamWorks studiyasının bu şedevrini izləməyə gedəndə burun dəsmalları, bir vedrə şirin popkorn və Cola-dan da əvvəl “must have”-dir.
Çünki saatyarımlıq bu film, nə qədər qəribə səslənsə də həm azərbaycanlı valideynlər, həm də azərbaycanlı uşaqlar üçün “sevdiklərimizə görə məsuluq” ideyasının əyani şəkildə nümayiş etdirir. “Məsuliyyət” dedikdə valideynin özünün son nəfəsinədək övladının hamisi qalmaq deyil, övladının sərbəst şəkildə daha uzaqlara, daha yüksəklərə uçmağa imkan verəcək qanadların və ən əsası azadlığın verilməsi məsuiliyyəti başa düşülməlidir. “Sevirsənsə – azadlıq verməlisən” – təəsüflər olsun ki, əksər hallarda böyüklər bunu nə ailə, nə əmək, nə də ictimai münasibətlərin nizamalnmasında anlayırlar. Bu, həqiqətən də böyük ürək, əsl sevgi tələb edir.
Filmin daşıdığı əsas ideya məhz budur – “Azadlıq ən vacib bir hissdir”, hətta sevgidən də, hətta vətən sevgisindən də. Vətən – azad insanların azad olduğu yerdir. Vətən sənin 7 nəsil əcdadlarının dəfn olunduğu torpaq deyil, azad insanın öz üzrəyində gəzdirdiyi yüksək ideyadır. Ona görə də Olux adası onların sakinlərinə nə qədər əziz olsa da artıq kral olmuş İkkinq və onun xalqı məhz birinci növbədə azadlıq ideyasının daşıyıcılarıdırlar – ona görə də [təhlükələrdən] azad olmaq üçün qərbə yollanırlar.
“Əjdahanı necə əhliləşdirmək 3” bütün ailə üzvlərinin birgə izləməsi üçün əla seçimdir – film yavaş-yavaş açılaraq sürətlənir və ilk səhnələrdə böyük tamaşaçı özünü uşaqlara baxan böyük kimi hiss etməyə davam edirsə, filmin sonunda artıq böyüklərə baxan uşaqdır.
Filmə baxdıqdan sonra yalnız bir şeyə təəssüfləndim – kinoteatra hər zaman eynəklə getdiyimdən mümkün olduğu qədər 3D formatındakı filmlərdən uzaq durmağa çalışıram, sırf rahatlıq mənasında. Belə bir probleminiz yoxdursa, bu filmin ruhunu tam hiss etmək üçün ona yəgin ki, məhz 3D formatında baxmağa dəyər.
