Bakı iki tikinti dalğası yaşayıb - XIX əsrin sonunda və XX əsrin axırında. Amma onların heç biri sakinlərə istədiklərini verə bilmədi. Neft yağışlarından sonrakı gölməçələr XIX əsr Bakı yollarında qızıldan çox parlayırdılar. Şəhərsalma planı elə düşünülmüşdü ki, şəhəri qışın soyuq küləklərindən qorusun və yayda qızmar istisindən boğulmağa qoymasın. Tikinti işləri bakı təpələrini elə əhatə edirdi ki, hər bir evdən Bakı buxtasının gözəl mənzərəsi görünsün. Memarlar təkcə şəhərin estetikası barədə deyil, sakinləri barədə də düşünürdülər. Amma bunların hamısı bünövrə səviyyəsində qaldı. Sovet hakimiyyətinin gəlişi bütün planları dağıtdı.
XX əsrdə bütün sentimentallıq lazımsız zibil kimi, kənara atıldı. İşin başına mənfəət keçdi. Gəzinti zamanı dərhal şəhərin tarixi hiss olunan, inanılmaz atmosferlə dolu mərkəzdən əsər-əlamət də qalmadı. Biznes mərkəzləri, ticarət mərkəzləri, çoxmərtəbəli yaşayış binaları - buların hamısı mərkəzdən kənarda tikilməli idi. Onun əvəzinə isə bütün bunlar bir neçə kilometrlik kiçik sahədə bir-birinə qarışdı. Sovet dövründə metro stansiyalarının ətrafında əsl yuxu rayonları salınırdı. Fabrik və zavodların gurultusundan azad olan bu rayonlar uzun iş günündən sonra insanlara dincəlmək üçün lazım olan sakitliyi bəxş edirdi. Sovet dövründə tikilən binalar köhnəldi. Bu rayonların sakinlərinə hündürmərtəbəli binalar tikməyə nə mane olurdu? Bu zaman köhnə binaların sökülməsi zamanı yaranan sahələri məktəblər, xəstəxanalar və parklar üçün istifadə etmək olardı.
Biznes ofisləri şəhərin mərkəzində, arabanın beşinci təkəri kimi lazımlıdır. SSRİ-də biznes anlayışı yox idi. Ona görə də, 70 il ərzində formalaşa bilmədi. Yuxu rayonları yarandı, biznes mərkəzlər isə - yox. Ona görə də bu gün nəhən biznes mərkəzləri mərkəzdə yerləşərək, öz ölçüləri ilə buxtanın bütün mənzərəsini başlayıb, şəhərin küləklər çiçəyini dağıtdılar. Biz isə havasızlıqdan və istidən boğulur, avtomobil tıxaclarından, onların səsindən cana gəlirik. Şəhər isə heç vaxt keçmişinə qayıtmayacaq. Çünki hamını bu ticarət mərkəzlərinin qatmaqarışıqlığı, sadə texniki təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmaması ucbatında dağılan yüzillik binaların töküntüləri və memarlıq komplekslərinin iki metrəliyində tikilən çoxmərtəbəli yaşayış binalarının görüntüsü qane edir. Ona görə də biz tıxaclardan, səs-küydən və ümumilikdə Bakını bakılılar üçün dözülməz edən hər şeydən əziyyət çəkəcəyik.
Bu, Bakı deyil. Şüşə, beton və plastik yığını mənim doğulduğum, böyüdüyüm, gəncliyimin keçdiyi şəhər deyil. Şəhər və onun sakinləri arasında üzvi bağlar məhv olanda, hər kəsən öz həyatı ilə yaşamağa başlayır. Ona görə də, bu artıq Bakı və bakılılar deyil, öz evləri və küçələri olan şəhər və onun sakinləridir.
