Ömər Xəyyam Xorasanın (İran) Nişapur şəhərində anadan olmuşdur. O, çadırçı ailəsində anadan olmuşdur (“xayma” çadır deməkdir). İslam hüququ və tibb kurslarını müvəffəqiyyətlə başa çatdırmışdır. Lakin Öməri riyaziyyat və astronomiya cəlb edirdi.

Valideynlərini epidemiya zamanı itirən Xəyyam varidatını sataraq, şərqin tanınmış elmi mərkəzi sayılan Səmərqəndə köçür. Bu şəhərdə məşhurlaşaraq, daha uzağa – Buxara və İsfahana köçür. Burada sultan Məlik-şah onu özünün mənəvi müəllimi və sarayın baş münəccimi edir. Burada bir qrup alımlə o, qriqorian təqvimindən dəfələrlə dəqiq olan günəş təqvimini işləyib hazırlayır. Onun bu təqvimi bu günə kimi İranda istifadə olunur.

Onun riyaziyyat  sahəsindəki əsas işləri cəbr və Evklid  həndəsəsinə şərhlərə aid idi. Məğzinə görə, bu işlər Lyubaçevski və Rimanın həndəsəsini üstələyirdi.

Nə qədər inanılmaz da səslənsə, müəllifliyinin ona aid edildiyi rübailərin məhz Ömər Xəyyamın qələminə aid olması barəsində sübut yoxdur. Ömər Xəyyam hər şeydən öncə, alim idi. Ola bilsin, bir neçə azad sətlərin müəllifi olmuşdur. Yalnız şaha yaxın insan olması onu ölüm cəsaından xilas edib. Başqa “azad düşüncəlilər” isə sadəcə əsərlərinin sonunda Xəyyamın adını yarırlarmış.

1935-ci ildə həmvətənimiz Hüseyn Cavid Ömər Xəyyama hər etdiyi “Xəyyam” pyesini yazır.

Gəlin bu dahi insanın bir neçə rübaisini xatırlayaq.

Həyatın sirrini bilsəydi ürək,

Bilərdi ölümün sirri nə demək.

Bu gün sağlığında bir şey bilməyən

Ölüb getdi, sabah nə dərk edəcək?

Əfsus, gəncliyimin dövranı getdi,

Ömrümün xoş bahar zamanı getdi,

Gənclik dedikləri o quş, bilmirəm,

Nə zaman tərk edib bu canı getdi.

Madam gönlümüzcə olmayacaq iş,

Nə fayda verəcək çalışmaq, təşviş!

Dünyaya gec gəldik, tez getməliyik

Deyə, bu həsrətlə günümüz keçmiş.

Səadət axtarma, həyat bir andır.

Hər toz Cəmşid şahdan, Keydən nişandır.

Ömrün mahiyyəti, dünyanın halı

Röyadır, xəyaldır, ahdır, yalandır.