Əsl sənətkarın emalatxanasında nələr baş verir? Bu, çox vaxt sirr olaraq qalır. Biz nəticəni görürük və sənət əsərlərinin necə yaradıldığını yalnız təxmin edə bilərik.  Bizimlə öz on üç sirrini bölüşərək rəssam Anar Elçiyev bizə məxfilik pərdəsini bir az qaldırmağımıza icazə verdi.

Şəkil: Ruslan Sonin

1. Əslində uşaqlıqda yazıçı olmaq istəyirdim. Məktəbə quldurlar, kovboylar, hindlilər haqqında macəra romanları yazardım və bütün dostlarım onların içərisində öz rolları vardı. Hər kəs məndən onu növbəti fəsildə öldürməməyi xahiş edirdi. İnşalarım çox yaxşı alınırdı: dayanmadan dörd səhifəlik bir material uydura bilirdim. İndi də hərdən yazıram. Yazdıqlarım əsasən seyrdir. Yəqin ki, nə vaxtsa dərc edəcəm.

2. Rəssamlıq işinə ciddi yanaşmaq işləmək deməkdir. Səhər 8-dən axşam saat 8-dək. Bəzən bundan daha çox. Və heç kəs ilham gözləmir. Sən sadəcə buraya gəlib işləyirsən. "Rəssamlıq haqqında" əsərində Leonardo Da Vinçi yazır: "Rəssamlıqla məşğul olmaq üçün varlanmağı gözləyirsənsə, heç nə əldə edə bilməyəcəksən. Rəssamlıqla məşğul olmaq üçün övladlarının böyüməsini gözləyirsənsə, rəssam ola bilməyəcəksən. Hər şeyi atıb sevdiyin işlə məşğul olmalısan".

Rəssamlıqda əl qabiliyyətinin böyük rolu var. Rəssam hər gün məşq etməlidir, öz işindən ayrılmamalıdır.

3. Məni bu emalatxanaya bağlayan çox amil var. Burada xalq rəssamı Elbəy Rzaquliyevin qızı Aytən Rzaquliyeva mənə dərs verib. Qeyd edim ki, mənim emalatxanam əvvəllər böyük Azərbaycan rəssamı Tahir Salahova məxsus imiş. Sonra o, bu emalatxananı Rzaquliyevlər ailəsinə verir. Daha sonra isə bu emalatxana mənə verilib. Mən digər böyük rəssam Xalidə Səfərovanın molbertindən istifadə edirəm. Bütün bunlar məni çox ilhamlandırır.

4. Əlyar Əlimirzəyev – mənim müəllimimdir. Çoxları bizim tamamilə fərqli-fərqli üslublara malik olduğumuzu qeyd edir. O, mənə rəssamlığı daxildən hiss etməyi öyrədib, mənə rəssamlığın ruhunu verib. Onunla mən Seyşel adalarınin birində təxminən 20 gün yaşamışam. Hər gün biz iki-üç etüd yaradırdıq. İlk günlərdən birində mən etüd üçün yer seçdim, öz alətlərimi, boyalarımı düzdüm və... arxaya dönüb baxanda Əliyarın öz işini bitirib, çimməyə getdiyini gördüm. Onun çəkdiyi şəkilin qarşısında durub heç zaman belə işləyə bilməyəcəyimi düşündüm. O, sudan çıxdı və mənim öz heyranlığımı gizlədə bilmədiyimi gördükdə dedi: “Mən otuz ildir bu işlə məşğulam. Vaxt gələr, sən də öyrənərsən".

5. Məndən tez-tez soruşurlar: “İlham pərisinin gəlməsini gözləyirsənmi?" Cavab verirəm ki, rəssamın işi də adi işdir. Sən səhər saat 8-də gəlirsən və axşamadək işləyirsən.

Təmizlik işi aparırsan, kətanı çəkib bərkidirsən, yağlı boya bişirirsən. Sonra həmin boya ilə rəsm çəkirsiən.  Yağlı boyanın istifadəsindən bezdikdən sonra sulu boya ilə işləyirsən, sulu boyadan bezdikdən sonra ofort edirsən. Və sonzuluğadək bu cür davam edir.

Lakin bəzən həqiqətən ilham pərisi gəlir. Avtomaşında getdiyin zaman işıqforda bir oğlan maşının pəncərəsinə çiçək uzadır. Bir neçəsini alırsan və imkan yaranan kimi təsvir edirsən.

6. "Moskva göz yaşlarına inanmır" filmindəki dialoqu xatırlayırsınızmı? 

- Niyə gəldi?

- Sənsiliikdən usandım.

19 il evli və bu müddət ərzində öz həyat yoldaşına aşiq olan bir adam kimi bilirəm ki, münasibətlər daim dəyişir. Ancaq eyni zamanda sən bu qadını sevirsən, hər gün onu görmək, onunla danışmaq, yaxın olduğunu hiss etmək istəyirsən. 

Sənət sevgisi qadına olan məhəbbət kimidir. Şəkil çəkmədiyin hər gün sənin üçün itirilmişdir.

7. Ən çox sevdiyim hobbilərdən biri də ofortdur. Bir dəfə Amsterdamda sevimli Rembrandın muzeyini ziyarət etdim və onları orada gördüm. Minlərlə sual verdim, 2 ofort əldə etdim, üçüncüsü hədiyyə aldım və ... ofort istehsal etmək üçün özümə bir ofort dəzgahı aldım. Hamısı bir yerdə 60 kiloqram oldu. Yükümü dostlarımla birlikdə üç sərhəddən keçirdim. Çoxlu kitab oxudum, çoxlu təcrübə apardım və indi ofort düzəldirəm. Çox çətin bir prosesdir, amma mən ondan zövq alıram.

8. İşlədikcə başa düşürsən ki, xüsusi üslub nə pastel, nə tuş, nədəki sulu boya rəssamlığındadır. Bunlar bu an sənə lazım olan və lazım olmayan effektlərdir.

Pastel boyası ilə çox şəkil çəkirəm. Molbertlə birlikdə günün altında dayandıqda pastel boyası yağlı boya həddində yumşalır. Mən onu kətanın üzərinə mastixinlə sürtürəm. Pastel boyasını əllə sürtmək və bu zaman şəklin daxilini hiss etmək mənə xüsusi zövq verir. Məndə pastel boyası ilə çəkilmiş yalnız 6 ədəd etüd qalıb. Dostlarım onları məndən almaq istəyir, mənsə vermirəm, bu etüdlərin oxşarlarını çəkəcəyimi deyirəm.

Yeri gəlmişkən, sizə Sennelier pastel boyasını tövsiyə edirəm. Onlar hələ Pikasso və Mone üçün boyalar hazırlayırdı. Onlar çox yaxşı qablaşdırılır və bu dəstlərdə çoxlu müxtəlif çalarlar var. Axtarmaq lazım gəlmir, tələsik işləıdikdə fikir yayınmır. Nəticədə isə heç kəs ilk baxışdan şəklin yağlı boya yaxud pastel boyası ilə çəkildiyini deyə bilmir.

9. İlkin dövrdə, təxminən 10 il əvvəl, çoxlu rəsm çəkirdim: tez, fasiləsiz. Məni hər zaman klassiklər cəlb edib. Repin, Rubens, Klimt, Serov, Sarcent kimi şəkil çəkməyi öyrənmək istəmişəm. Portret kursunda iştirak etmək üçün Florensiyaya getdim. Orada yaşadığım 10 gün çox gərgin keçdi. Gündə 8 saat işləyirdim. Evə çox yorğun qayıdırdım, bədənimin hər bir nöqtəsi ağrıyırdı. Lakin boyalarımı, alətlərimi gördükdə yenidən canlanırdım. Bu, bir başqa aləmdir. Klassik rəssamlıq müasir rəssamlıqdan çox fərqlənir.

Bu kursdan sonra mən daha təbii boyalarla işləməyə başladım. Alətlərimi, kətan və məhlullarımı dəyişdirdim. Hər şeyi dəyişdirdim. 

Dostlarım klassik əsərlərə keçməyimi istəmir. Deyirlər ki, indi dəb başqadır. Lakin mən dahi rəssamlar kimi şəkil çəkməyi öyrənmək istəyirəm. Aydındır ki, müasir dövrdə qılıncla döyüşə girmək olmaz. Lakin onunla döyüşməyi öyrənməyi çox istəyirəm.

10. Mənim "Qabil və Habil" adlı əsərimə baxarkən İtaliyalı olan bir qonaq göz yaşını saxlaya bilmədi. Bu, çox möhtəşəm bir görüntü idi (gülür). Mən həmin şəkli boş yerə çəkmədiyimi anladım. Bir dəfə də bir xanım məndən "Apokalipsisin dörd atlısı" şəklinin üstünü örtməyimi xahiş etdi. Həmin şəkil onu qorxudurdu. 

Bibliya mövzusu yaxşıdır, çünki bu zaman heç nə uydurmaq və heç nə başa salmaq lazım gəlmir. Və o zamandan indiyədək heç nə dəyişməyib, şəkillər müasir cəmiyyətimizi əks etdirir. Müasir dövrümüzdə insanlar əvvəlkitək günah qazanır, bir-birinə nifrət edir, bir-birini öldürür və buna görə tövbə edirlər.

11. Yalnız yağı boya ilə işləyən və yalnız natürmort şəkillərini çəkən bir dostum var. O deyir ki, öz işində mükəmməlliyə nail olmayınca başqa üsluba keçməyəcək. 

Mən sulu boyanın kağıza hopmasından, portretdəki insan sifətinin canlanmasından, yağlı boyanın qoxusundan, yenicə hazırlanımış ofort görüntüsündən həzz alıram. Payızda nar, yazda gül şəkli çəkirəm. Yayda dəniz kənarında sulu boya ilə işləyir, qışda isə axşamlar ofort düzəldirəm. Hərəsinin öz vaxtı var. Bəlkə hər şeyi kənara qoyub, yalnız yağlı boya ilə işləyim? Bəs iş prosesindən həzz almağım necə olsun?

12. Seyşel adalarındakı Ladig adasında olduğumuz müddətdə 6 metrlik qayıqda Əlyarla balıq ovuna getdik. Bizə fırtına olacağı barədə xəbərdarlıq edilmişdir, ancaq biz qaldığımız yerdə dəniz çox sakit idi. Biz dənizdə 12 mil irəlilədik. Və sonra fırtına başladı. Ətrafda üç mərtəbəli ev hündürlüyündə nəhəng dalğalar dayanmadan hərəkət edirdi. Çox qorxunc bir mənzərə idi. Sonralar evdə bədənimin iki hissəsi bərk ağrıyırdı: qollarım (yıxılmamaq üçün əllərimlə qayıqdan bərk yapışmışdım) və ayaqlarım (yıxılmamaq üçün ayaqlarımı qayığa möhkəm dirəmişdim). 

Bu fırtınada 4 saat qaldıq. Balıq tutmağa bütün ümidlərimizi itirdiyimiz zaman üstümüzə istiqamətlənmiş bir dalğanın içərisində böyük bir balığın ötüb keçdiyini gördük. Mən bunun bir işarə olduğunu anladım və kapitan Demiana dedim: "Geri qayıtmağımızın vaxtıdır".

Evə qayıtdıqdan sonra Əlyarla mən eyvanda 3 saat dinməz-söyləməz oturduq. Ağacları, heyvanları, ətraf təbiəti seyr etdik. Eləbil ölüb dirilmişdik.

13. Bütün dost və tanış sənətçilərimin öz əsərlərini nə vaxt və kimə satdıqlarını və ya hədiyyə etdiklərini qeyd etdikləri dəftərləri var. Ancaq mənim belə dəftərim yoxdur. Çox vaxt bu və ya digər işin harada olduğunu xatırlaya bilmirəm. Neçə şəkil çəkdiyimi xatırlamıram ... Yəqin ki, yüzdən çoxdur.

Bu, həmçinin hansı şəkli sənin tamamlanmış hesab etməndən də asılıdır. Bəzən bir saat ərzində tələsik çəkdiyin şəkil o dərəcədə yaxşı alınır ki, gündəlik planı yerinə yetirilmiş hesab edirsən. Bəzənsə üç ay dayanmadan çəkdiyin şəkli zibilliyə tullayırsan.

Müsahibə Boutique Baku jurnalı üçün hazırlanmışdır.