Əgər ənənəvi cəmiyyətlərdə qoca və köməksiz insanların qayğısını ailəsi öz üzərinə götürürdüsə, Yeni dövrün insanı fərdi azadlıq və böyük coğrafi mobilliyinin əvəzini qohumluq əlaqələrinin zəifləməsi ilə ödəyir. Bu da onun qocalığını tənha keçirmək şanslarını daha da artırmış olur. Lakin buna da tərəqqi öz cavabını verir. Qocalar evi kimi xüsusi institut kəşf edilir.
Müasir Azərbaycanın xüsusiyyəti onun bu iki tərəf arasında ortaq mövqe tutmasındadır. Bir tərəfdən ənənəvi dəyərlərə söykənən mədəniyyət qocalığa qarşı hörməti təmsil edir. Lakin bu tənha qocaların sayının azalmasına deyil, daha çox problemli mövzü haqda susulmasına gətirib çıxarır. Digər tərəfdən isə, Sovet İttifaqı dövründən yadigar qalmış institutlar mövcud problemləri həll eləmir. Onların yeniliklərə ehtiyacı var.
Əslində, Azərbaycanda yaşı 65-dən çox olan psixoloji yardıma ehtiyacı olan şəxslərə xidmət göstərən yeganə məkan Maştağa qəsəbəsindəki psixiatrik xəstəxananın herantoloji şöbəsidir. 65 nəfər üçün nəzərdə tutulmuş bu şöbə hal-hazırda 83 xəstəyə xidmət göstərir. ÜST-nin məlumatlarına əsasən, yaxın on ildə qocalıq kəmağıllılığı, Alzheymer xəstəliyi və həkimlərin latın dilin dədedikləri kimi, senil demensiyaya düçar olan insanları sayı dəfələrlə artacaqdır. Odur ki, Mədəni Niyyət layihəmizin əsas məqsədi ictimaiyyətin diqqətini herontologiya probleminə yönəltməkdir.
Layihənin təşkilatçıları, rəssam Faiq Əhməd və fotoqraf Sitara İbrahimova psixiatrik klinikanın ərazisində incəsənət məkanı yaradacaqlar. Burada xəstələr lepka, təsviri incəsənət, installyasiyaların qurulması kimi yaradıcılıq proseslərində iştirak edərək, özlərini yenidən həyata bağlanmış hiss edəcəklər. Layihə inkişaf etdikcə, biz xüsusi tədbirlər təşkil edəcəyik ki, onların sayəsində pasiyentlər klinikanı səssiz ölüm məkanı kimi qəbul etməyəcək, insani potensiallarını reallaşdıra biləcəklər.
Bir cəmiyyətin vəziyyətini onun ən zəif məxluqlara qarşı olan münasibətindən müəyyən etmək mümkündür. Biz çox istərdik ki, uzaq və yad insanlara qarşı olan biganəlik həmrəylik və qayğı hissləri ilə əvəz olunsun. Axı, heç kim bilmir ki, öz qocalığını harada qarşılayacaq. Hələlik isə, biz Bakı sakinləri arasında sorğu keçirdik və onların qocalar evlərivə, qocalıq xəstəliklərinə dair fikirlərini öyrəndik.
Tərcüməçi: Aytən Ələkbərova
