URBAN.AZ
URBAN.AZ

Telegram Banner

Bu məqalədə sizə xalq təbabəti haqqında qısa tarixi məlumat vermək istərdim.

Bəşəriyyətin inkişaf tarixi nəticəsində müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi və qarşısının alınması məqsədilə tətbiq olunan bitki, heyvan və mədən mənşəli dərman maddələri barəsində emprik məlumatların toplanaraq nəsildən-nəslə verilməsi xalq təbabətinin yaranmasına və inkişafına zəmin hazırlamışdır. Xalq təbabətinin tarixi çox qədimdir. Xalq təbabətinin məlumatları qədim həkimlərdən Suşrutun, Hippokratın, Qalenin və orta əsrlərdə isə İbn Sinanın əsərlərində öz əksini tapmışdır. Qədim Yunanıstanın məşhur həkimi Hippokrat (b.e.ə. 460-377) xəstəliklərin müaslicəsində işlənən dərmanları sistemləşdirməklə yanaşı öz müşahidələrinin əsasında xəstəliklərin müalicəsi zamanı həkimlərin mühüm rolunu göstərdi və “Xəstəliyi təbiət sağaldır, həkim  isə ona kömək edir” şüarını irəli sürdü. Qədim Romada yaşamış məşhur yunan həkimi Qalen (130-200) müxtəlif bitkilərdən dərman preparatları hazırlayaraq xəstəlikləri onlarla müalicə etməyə başladı. İndiyə kimi həmin preparatları Qalen preparatları adlandırırlar. Qalenin yazdığına görə, o zamanlar istifadə olunan 444 dərmanın 60-nı mədən mənşəli dərmanlar təşkil edirdi.

  Orta əsrlərdə yüksək inkişaf etmiş Şərq elm və mədəniyyət tarixi öz əzəməti, zənginliyi ilə ümumbəşər mədəniyyətinin təkamülünə, formalaşmasına böyük təsir göstərmiş, onun ən dolğun qaynaqlarından biri hesab olunur. Şərqdə geniş yayılmış, inkişaf etmiş elm sahələrindən biri də tibb və əczaçılıqdır. Mənbələrdə göstərilir ki, “Şərqdə ilk dəfə olaraq apteklər yaranmışdır. Şərq xalqlarının təbabəti intibah dövrü Avropa tibb elmini zənginləşdirmiş və onun qiymətli mənbələrindən biri olmuşdur ”. Elmin başqa sahələrində olduğu kimi, tibb elmi də məhz Şərqdən Avropaya yayılmışdır. VII əsrdən başlayaraq xalq təbabətini ərəblər sürətlə inkişaf etdirdilər.  Təbii ki, bu Muhəmməd peyğəmbərə gələn səmavi vəhyin sayəsində baş verdi. Bir neçə əsr müddətində ərəblərin İslam sayəsində öyrəndikləri 2600 dərman maddəsindən 1400-ü bitki mənşəli idi.

  Orta əsrlərdə xalq təbabətinin inkişaf etməsində Şərqin məşhur alimi Əbu Əli İbn Sinanın çox böyük xidməti olmuşdur. O, çoxlu miqdarda dərman bitkilərini öyrənmiş və onların müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində müsbət rolunu göstərmişdir. İbn Sinanın məşhur əsəri “Tibb elmləri qanunu” kitabında 480, Birunidə isə 880 dərman bitkisi haqqında ətraflı məlumat verilmiş, onların müalicə əhəmiyyəti və istifadə olunma qaydaları göstərilmişdir.


Şərhlər